Η ακράτεια ούρων ορίζεται από τη Διεθνή Εταιρεία Εγκράτειας ως  κάθε ακούσια απώλεια ούρων. Αποτελεί πολύ συχνότερη πάθηση στις γυναίκες από ότι στους άνδρες με σημαντική αύξηση του επιπολασμού της στις μεγαλύτερες ηλικίες. Η συχνότητά της φθάνει το 55% σε νοσηλευόμενους γηριατρικών νοσοκομείων και το 15-40% των γυναικών πάνω από την ηλικία των 65 ετών, είναι όμως δυνατό να εμφανιστεί και σε νεαρά άτομα.  Η πάθηση έχει σημαντική κοινωνική διάσταση αφού συχνά συνδυάζεται με αίσθημα ντροπής, απομόνωση και κατάθλιψη, ενώ και το κόστος για την αντιμετώπισή της είναι εντυπωσιακά μεγάλο και φθάνει τα 20 δισεκατομμύρια δολάρια στις Ηνωμένες Πολιτείες ετησίως.

Η ακούσια απώλεια ούρων συνήθως γίνεται μέσα από την ουρήθρα, μπορεί όμως να συμβεί και μέσω άλλων  οδών (π.χ κυστεοκολπικά συρίγγια), οπότε τότε μιλάμε για εξωουρηθρική ακράτεια. Η αποτελεσματική αντιμετώπιση της ακράτειας (φάρμακα, χειρουργείο, ασκήσεις κ.α.) προϋποθέτει την ανακάλυψη του μηχανισμού μέσω του οποίου αυτή προκαλείται και απαιτεί λεπτομερή διαγνωστική διερεύνηση.

Ποιοι είναι οι τύποι της ακράτειας;

Η ακράτεια των ούρων διακρίνεται σε 5 τύπους:

1. Ακράτεια προσπαθείας ή από προσπάθεια (stress incontinence, SI, 49%). Αποτελεί τη συχνότερη μορφή ακράτειας. Είναι η ακούσια απώλεια ούρων που συμβαίνει κατά το σήκωμα βάρους, το βήχα,  το φτέρνισμα, το περπάτημα,  το χορό, την έγερση από το κρεβάτι κ.α. Παράγοντες κινδύνου αναφέρονται η πολυτοκία (πάνω από 3 φυσιολογικοί τοκετοί), η προχωρημένη ηλικία. στην εγκυμοσύνη, μετά τον τοκετό και η παχυσαρκία. 

2. Επιτακτική ακράτεια (ακράτεια από έπειξη, urge incontinence, 22%). Αποτελεί μέρος του συνδρόμου υπερλειτουργικής ουροδόχου κύστης (overactive bladder), που χαρακτηρίζεται από επιτακτικότητα με ή χωρίς επιτακτική ακράτεια που συνήθως συνοδεύεται από συχνουρία και νυκτουρία. .Είναι η ακούσια απώλεια ούρων που συνοδεύεται από ή ακολουθεί την έντονη επιθυμία για ούρηση. Στη μορφή αυτή, ο ασθενής παραπονιέται ότι η επιθυμία για ούρηση είναι τόσο έντονη που δε μπορεί να την αναστείλει, με συνέπεια την απώλεια ούρων χωρίς να προλάβει να φτάσει στην τουαλέτα. Μπορεί να οφείλεται σε ιδιοπαθή υπερλειτουργικό εξωστήρα, υποκυστική απόφραξη, ψυχοσωματικά αίτια και νευρολογικές νόσους (σκλήρυνση κατά πλάκας, νόσος Parkinson, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο , χορεία Huntington, κακώσεις σπονδυλικής στήλης κ.α) . Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται στη διερεύνηση αυτών των ασθενών διότι επιτακτικότητα και επιτακτική ακράτεια μπορεί να οφείλονται επίσης σε ουρολοιμώξεις, λιθίαση κύστεως, διάμεση κυστίτιδα και νεοπλάσματα της ουροδόχου κύστεως. Γενικά αντιμετωπίζεται με φάρμακα και αλλαγή τρόπου ζωής (περιορισμός καφέ και αλκοόλ, απώλεια βάρους, διακοπή καπνίσματος κ.α.)

3. Μικτού τύπου ακράτεια (mixed incontinence, 29%). Χαρακτηρίζεται από συνδυασμό των δύο προηγούμενων τύπων. Συνήθως υπερτερεί η συμπτωματολογία κάποιας από τις δύο μορφές και εκεί θα πρέπει να εστιάσουμε τη θεραπευτική μας προσπάθεια.

4. Ολική ή συνεχής ακράτεια. Είναι η συνεχής ακούσια απώλεια ούρων. Η συνεχής ακράτεια μπορεί να είναι και εξωουρηθρική, όπως συμβαίνει στα κυστεοκολπικά συρίγγια και στους έκτοπους ουρητήρες.

5. Ακράτεια από υπερπλήρωση ( ψευδοακράτεια, overflow incontinence). Είναι αποτέλεσμα της χρόνιας επίσχεσης ούρων, η οποία χαρακτηρίζεται από αυξημένο υπόλειμμα μετά την ούρηση, συνήθως πάνω από ένα λίτρο,  που όταν υπερβεί τη λειτουργική χωρητικότητα της κύστης οδηγεί σε απώλεια ούρων. Αυτός ο τύπος ακράτειας εμφανίζεται κυρίως σε άνδρες με χρόνια επίσχεση λόγω υπερπλασίας του προστάτη. Επίσης μπορεί να εμφανιστεί σε νευροπάθειες, όπως στην αυτόνομη νευροπάθεια του σακχαρώδους διαβήτη.

Γενικά ακράτεια  τόσο στον άνδρα όσο και στη γυναίκα μπορεί να εμφανιστεί όταν υπάρχει παθολογία (δυσλειτουργία) της ουροδόχου κύστης. Έτσι αν η κύστη έχει μικρή χωρητικότητα, όπως για παράδειγμα στη διάμεση κυστίτιδα ή παρουσιάζει παθολογικές συσπάσεις του εξωστήρα μυός  μπορεί να παρατηρηθεί απώλεια ούρων επειδή η ουρήθρα, ενώ είναι φυσιολογική, δε μπορεί να αντισταθεί στην πολύ μεγάλη αύξηση της ενδοκυστικής πίεσης.